Met het schilderij "The Monk by the Sea" (geschreven tussen 1808 en 1810 en ook bekend onder de titel "Wanderer on the shore of the sea") breekt Caspar David Friedrich niet alleen met de continuïteit van zijn eigen werk, maar met de hele landschapsschilderkunst van zijn tijd ,

Als we alleen naar de keuze van het motief kijken, ontstaan de terugkerende patronen van Frederick. Het schilderij toont een duin, erg kaal en in de kleur beige tot witachtig, wat lijkt in de linkerhelft van het beeld in het meer of de zee lijkt. Het wateroppervlak is bijna zwart van kleur en boven de horizon rook het als wolken van mist in de wolkenlaag, zodat een overgang van water naar wolken nauwelijks zichtbaar is. Naar de hemel toe verandert het verloop vloeiend in een donkerblauw. Hoewel we ons het zonlicht achter de dichte wolken kunnen voorstellen, blijft de tijd van de dag voor ons verborgen.

Het schilderij wordt horizontaal gedomineerd, alleen de monnik die op de kleine heuvel links staat, vormt een verticale lijn. Zoals in Fredericks beroemdste schilderij "De zwerver boven de zee van mist", is dit een achterfiguur die de transcendentale hopeloosheid uitdrukt in de ontmoeting van mens en natuur in de perspectiefloze kwaliteit van de ruimte. Het raadselachtige en voor zijn tijd zo radicale uiterlijk ontvangt het schilderij door het gebrek aan ruimtelijke diepte. Kust, water en lucht zijn gelaagd zonder enige ruimtelijke overgang, waardoor de indruk van een oppervlak ontstaat en het ontbreekt aan de klassieke tijdshow die de beelden van de tijd diepte en toegankelijkheid gaf.

De interpretaties van beelden hebben inmiddels een onhandelbaar aantal in de kunstgeschiedenis aangenomen. Of het beeld spreekt van het bewustzijn overgeleverd te zijn aan de duistere, onbetwistbare krachten van natuur en geschiedenis, of dat het alleen gaat om een monnik die door God is achtergelaten, blijft uiteindelijk in evenwicht.

---

Monnik bij de zee · Caspar David Friedrich
Alte Nationalgalerie, Berlin, Germany / Bridgeman Images