De late Renaissance (1520 tot 1600) wordt ook wel maniërisme genoemd. Kenmerkend voor deze kunststroming is het afscheid van het ideaal van harmonie en evenwicht dat de Hoog-Renaissance nog beheerste. De kunstenaars waren niet langer gericht op getrouwheid aan de werkelijkheid, perfectie en exactheid, maar lieten nu hun liefde voor het experiment de vrije loop. Kunst en techniek zelf worden steeds meer besproken en in vraag gesteld. Thema's zijn stijl, methode, de manier, de "maniera". Florence is het centrum van de maniëristische late Renaissance, die tot uiting komt in de architectuur en de beeldende kunsten, maar ook in de literatuur en de muziek.

Het beste voorbeeld van een maniëristisch gebouw is het Palazzo del Te in Mantua, ontworpen door Giulio Romano. Romano breekt hier niet met alle regels van de renaissance-architectuur, maar wel met enkele ervan, in die zin dat hij bijvoorbeeld bewust onregelmatige tussenruimten gebruikt en afziet van symmetrie in de gevels. In de beeldhouwkunst wordt het menselijk lichaam verwrongen en kronkelig afgebeeld. De figura serpentinata (serpentijn) is typisch voor de late Renaissance en de "Verkrachting van de Sabijnse vrouwen" van Giovanni Bologna is er een uitstekend voorbeeld van. Schilderij experimenten met licht en kleur. Bovendien worden symmetrie en proportionaliteit hier radicaler losgelaten dan in de andere kunststromingen. De afgebeelde personen lijken vaak "gemaniëreerd". Belangrijke maniëristische schilders waren Parmigianino, Jacopo da Pontormo en zijn leerling Agnolo Bronzino, en ook El Greco.